Trzeci etap obejmuje działania systemowe – wdrażanie przygotowanych wcześniej procesów i rozwiązań. Znajdują się tu też inicjatywy, które wymagają dużych zmian infrastrukturalnych i/lub dużych nakładów finansowych, i/lub zaangażowania większej liczby innych podmiotów. Poszczególne instytucje czy organizacje powinny zadbać o to, by zwieńczeniem ich kroków był zewnętrzny audyt wprowadzonych zmian. Wnioski wyznaczą kierunek dla ekostrategii na kolejne lata.
Na tym etapie wsparcie miejskiego ekosystemu wymaga większych nakładów logistycznych, czasowych i finansowych. Niezbędna też będzie pomoc architektoniczna i botaniczna. Warto takie działania poprzedzić obserwacją i skonsultować pomysły z lokalną społecznością, by uwzględnić różnorodne potrzeby i perspektywy mieszkańców, także tych pozaludzkich.
Na tym etapie rekomendujemy zakup bardziej zaawansowanych elementów infrastruktury wspierającej energooszczędność budynków. Warto w nie zainwestować także ze względu na coraz bardziej rygorystyczne regulacje Unii Europejskiej związane ze standardem energooszczędności. Remontowane i nowo budowane budynki będą musiały się charakteryzować bardzo niskim zapotrzebowaniem na energię.
Na tym etapie ważne jest myślenie systemowe, które dotyczy świadomego wyboru prośrodowiskowych dostawców rozwiązań informatycznych. Energia konsumowana przez serwery, urządzenia sieciowe, systemy zasilania i chłodzenia cały czas wzrasta. Dlatego coraz bardziej popularne stają się ruchy GreenIT albo Green Data Center, działające na rzecz ekologizacji technologii ICT.
Przeprowadzenie serii działań, których celem będzie rozwijanie warunków dobrego sąsiedztwa widzianego szeroko, pozwoli zobaczyć, jak wiele perspektyw i potrzeb krzyżuje się w jednym miejscu. Instytucja jest tylko jednym z elementów. W ten sposób zaczniesz głęboko i uważnie patrzeć na okolicę oraz sąsiadujące ze sobą mikroświaty. To poprzez małe działania i współpracę nauczysz się odpowiedzialności oraz solidarności międzysektorowej i międzygatunkowej. Po serii doświadczeń i praktyk wspólnotowych skup się na stworzeniu narzędzi, które pomogą upowszechnić te działania w Twojej instytucji i Twoim otoczeniu.
Przechodząc przez kolejne etapy zmian w polityce pracowniczej i organizacji pracy, należy na bieżąco dokładać wszelkich starań o to, by wszystkie osoby z zespołu były włączane w ten proces. Dobrze jest też dzielić się zdobywanym doświadczeniem z załogami innych instytucji, tworzyć sieci wsparcia i wymiany wiedzy, a także koalicje o szerszym zasięgu.
To właściwy moment, by wspólnie z innymi instytucjami i organizacjami kultury zastanowić się nad tym, jak zapewnić cyrkulację posiadanym materiałom – czyli jak współdziałać, dzielić się materiałami i sprzętami oraz stworzyć wspólny zasób wsparcia produkcji kultury.
To moment na zebranie opinii uczestników(-czek) Twojego wydarzenia i zrekompensowanie śladu węglowego, którego wcześniej nie udało się zredukować. Warto na tym etapie również opracować zasady zielonych wydarzeń dla Twojej organizacji i przygotować dostosowaną do nich eko check-listę, która w łatwy sposób podsumuje wypracowane rozwiązania.
W ostatnim kroku warto się skupić na szczegółowym dopracowaniu i komunikowaniu całościowej strategii ekologicznej (co udało się zrobić, jakie cele sobie stawiamy). Dobrze jest też postawić na promowanie wymiany praktyk i podejmowanie systemowych zmian w obszarze kultury.
Przygotuj się na wieloetapowy i rozłożony w czasie proces wdrażania rekomendacji, a także zdecyduj, czy podejmiesz to wyzwanie samodzielnie, czy ze wsparciem szkoleniowym i doradczym z zewnątrz.
Kiedy wykonasz już monitoring zużycia wybranych zasobów, możesz przejść do następnego kroku – czyli zmiany łańcucha dostaw. Warto zweryfikować zakupy pod kątem wpływu na środowisko (wyroby certyfikowane, np. fair trade, produkty firm redukujących ślad węglowy lub lokalnych kooperatyw) oraz wprowadzić przetargi uwzględniające kryterium środowiskowe. Jednocześnie na każdym etapie wprowadzania zmian rozwijaj świadomość zespołu odnośnie do edukacji ekologicznej – dbaj o samokształcenie czy zewnętrzne szkolenia. Bardziej skomplikowanym działaniem oraz wymagającym większych inwestycji jest audyt.
Nawiązuj współpracę z instytucjami i podmiotami działającymi w obszarze kultury, ale nie tylko. Spróbuj współdziałać z ruchami ekologicznymi i tworzyć wspólne koalicje na rzecz klimatu. Wielopodmiotowa inicjatywa będzie też bardziej skuteczna w naciskach na zmianę regulacji prawnych. Wspólnym celem powinien być obowiązek respektowania wskaźników środowiskowych na różnych polach działań społecznych.
Na tym etapie program ekologicznej instytucji kultury – podkreślający potrzebę zarówno stałego umiejscowienia tematyki kryzysu klimatycznego w jej działaniach, jak i zmian wewnątrz – powinien stać się elementem polityki instytucji. Umiejscowienie tego obszaru w całościowej strategii podkreśli wagę koniecznych zmian proekologicznych, ich stałe związki z wyzwaniami społecznymi i ekonomicznymi, a także pomoże w konsolidacji działań z innymi organizacjami.
Jeśli udało Ci się wprowadzić odpowiedzialną społecznie i ekologicznie etykę współpracy z podmiotami gospodarczymi w Twojej instytucji, warto tę postawę promować. Pamiętaj jednak, żeby swoje postawy popierać konkretnymi działaniami i tego samego wymagać od podmiotów współpracujących. Bądź uważny(-na), czy nie są to przypadkiem działania pozorne (tzw. greenwashing).
Transformowanie instytucji kultury w instytucję ekologiczną nie zawsze oznacza inwestowanie znacznych zasobów finansowych. Zwróć uwagę, jak wiele praktyk można wprowadzić bezkosztowo. Wymagają one reorganizacji sposobu zarządzania głównie poprzez uporanie się ze schematami myślowymi i przyzwyczajeniami. Takie zmiany nie są drogie w znaczeniu finansowym. Kosztują wysiłek związany ze zmianą nawyków i pojawieniem się poczucia wydłużania czasu na realizację czy nawet pozornej nieskuteczności. To jednak ważne, by z ekologiczności nie robić dodatkowego projektu, tylko traktować ją jako ramę (re)organizacyjną. Dlatego jeśli zdecydujesz się na szukanie dodatkowego finansowania, które miałoby pokryć koszty zmian, zastanów się, czy na pewno tego potrzebujesz.
Zespołowa praca oparta na równościowym procesie gromadzenia i wymiany wiedzy, uwrażliwiania się na sytuację klimatycznego stanu wyjątkowego – pomoże wypracować szerokie poparcie dla wprowadzania zmian w funkcjonowaniu instytucji. Warto cały czas pamiętać o co najmniej dwóch kierunkach działań: wewnątrz i na zewnątrz. Wymiar wewnętrzny warto określić w postaci przyjęcia ekostrategii. Poparcie dla zmian nie będzie zawieszone wyłącznie w sferze teorii, lecz przyjmie formę konkretnego planu wdrażania. Wymiar zewnętrzny to przestrzeń współpracy i rzecznictwa. W wielu miejscach tego przewodnika namawiamy do podejmowania współpracy i tworzenia koalicji. Dwukierunkowa optyka jest szczególnie ważna, bo wiemy, że konieczne jest rozpoczęcie zmian od siebie oraz równoległe tworzenie sieci wpływu na zmiany systemowe. To podstawowe dwa kierunki – bez pracy na ich rzecz niewiele uda się zdziałać.
