Obieg zamknięty
Model gospodarki obiegu zamkniętego (nazywanej też gospodarką cyrkularną, ekonomią cyrkularną) to odejście od tradycyjnego schematu liniowego: wydobycie–produkcja–konsumpcja–utylizacja. Doprowadził on bowiem do wyczerpywania się zasobów oraz obecnego kryzysu klimatycznego i ekologicznego. Stąd pojawiają się wołania o kategoryczną zmianę tego schematu na rzecz domknięcia łańcucha wykorzystywania materiałów – na wzór środowiska naturalnego, gdzie w obiegu materii nic nie ginie. W tym zamyśle nie produkujemy odpadów, tylko surowce i rzeczy, które można ponownie wykorzystać lub przekazać dalej. Łańcuch ten zaczyna się od projektowania, przez produkcję, pakowanie, dostawy, magazynowanie, dystrybucję, aż po wykorzystanie rzeczy i ich utylizację. Celem modelu gospodarki cyrkularnej jest utrzymanie produktów, materiałów i zasobów w ich najwyższej wartości i funkcjonalności przez jak najdłuższy czas – poprzez ciągłe cykle regeneracji, ponownego wytwarzania i odnawiania. Jest to zatem proces złożony, ale do domykania (lub niedomykania) łańcucha obiegu przyczynia się każdy i każda z nas, podejmując różnorodne decyzje związane z wytwarzaniem i zakupem (bądź rezygnacją z zakupu) określonych produktów i usług. Zasadniczym celem modelu zamkniętego jest nie tylko zaspokajanie potrzeb człowieka, lecz także sprawiedliwy podział zasobów – bez naruszania funkcjonowania świata przyrody i biosfery.

> Interesującym materiałem do lektury jest „Analiza przepływu materiałów”, w której festiwal DGTL potraktował swoje wydarzenie jako przykładowy „obieg zamknięty”, testując, jak w kolejnych edycjach może modyfikować swoje procesy produkcyjne w drodze do wdrażania modelu cyrkularnego; zobacz: DGTL/ Material Flow Index (w jęz. angielskim)
 
Zrównoważone projektowanie

Zasady. Projektowanie zrównoważone bierze pod uwagę cykl produktu od początku do końca (cradle to cradle, od kołyski do kołyski), a każdy z etapów jego życia uwzględnia kryteria ekologiczne. Choć wytyczne zrównoważonego projektowania mogą brzmieć jak konieczność, która ogranicza, to jednak w rzeczywistości stanowią ogromny potencjał, który daje szansę na tworzenie lepszej jakości produktów, wspiera kreatywność i innowacyjność.

Poniżej znajdziesz kilka prostych, lecz w praktyce dość wymagających aspektów, które należy uwzględnić w zrównoważonym projektowaniu:
– mniej materiałów (zanim kupisz coś nowego, zastanów się nad ponownym użyciem istniejących zasobów);
– łatwość przetworzenia (łatwy demontaż, możliwość separacji materiałów);
– charakter materiałów (najlepiej, gdy jest to jeden materiał lub różne materiały biodegradowalne i naturalne);
– trwałość (maksymalna żywotność produktu);
– wielofunkcyjność (możliwość ponownego wykorzystania, naprawienia, wielu zastosowań, zdatność do recyklingu);
– wydajność (dostosowanie do funkcji i skali, np. zaprojektowanie etalażu wystawy objazdowej tak, by zmieścił się w jak najmniejszym środku transportu, nadawał się do ponownego użycia lub efektywnego składowania);
– innowacyjność (możliwość optymalizowania produktu);
– spójne ekoprzesłanie (propagowanie idei projektowania zrównoważonego w połączeniu z produktem, który o nim zaświadcza).
 
Do tych ogólnych zasad stosowane są też bardziej szczegółowe regulacje, które wynikają ze standardów wprowadzania na rynek zrównoważonych produktów. Główne certyfikaty i standardy dla tego obszaru, które warto zapamiętać, to: Cradle to Cradle (C2C), ISO 14062, ISO 14001.
 
Przekładanie. Zrównoważone projektowanie przekłada się na kolejne elementy cyklu produktu: zrównoważone pakowanie (minimalizowanie opakowań, etyczna produkcja, zdatność do przetworzenia), łańcuch dostaw (skracanie drogi transportu, korzystanie z lokalnych wytwórców i dostawców), magazynowanie, dystrybucja – aż po wykorzystanie rzeczy i jej utylizację (o ile po przejściu obiegu nie nadaje się do ponownego wykorzystania). Aby zadbać o te aspekty, warto prześledzić proces użytkowania materiałów i usług wewnątrz własnej organizacji – co do niej „wpływa”, co z niej „wypływa”, kto podejmuje decyzje o tym, co zamówić lub kupić, kiedy, ile i jak to jest wykorzystywane, jakie jest tego dalsze życie. Zwróć uwagę na charakterystykę poszczególnych wykonawców, usługodawców czy producentów – i wybieraj tych, którzy mogą się wykazać właściwą polityką środowiskową. Warto zacząć stosować klauzule o zrównoważonym rozwoju środowiskowym i społecznym w zamówieniach publicznych, podkreślając obowiązkowe uwarunkowania do spełnienia, np. korzystanie z lokalnych zasobów czy produktów pochodzących ze zrównoważonych źródeł. Podobne zapisy należy też uwzględniać w umowach. 
Istotnym czynnikiem potwierdzającym zgodność wyrobów lub usług z ekologicznymi standardami są też certyfikaty. Ponieważ jednak systemów certyfikowania jest na rynku bardzo dużo i niekiedy można ulec czarowi marketingowej ekopieczątki, nie zaś rzeczywistym, rzetelnym kryteriom weryfikacji, warto zachować czujność i w razie potrzeby wspierać się sprawdzonymi, wiarygodnymi certyfikatami ekologicznymi (przykładowa lista poniżej). Sięgaj też do poradników dotyczących odpowiedzialnych zakupów, by wybierać marki, które mają pozytywny wpływ na ludzi, środowisko i planetę.
Ważnym aspektem w procesie przekładania założeń obiegu zamkniętego na praktykę jest stałe budowanie umiejętności odpowiedzialnego korzystania z materiałów (jak dokonywać wyborów, jakie pytania zadawać, jak wspierać ideę cyrkulacji zasobów) – zarówno wśród personelu, załogi, artystów, dostawców, jak i wśród publiczności. Wewnątrz organizacji mogą temu służyć wewnętrzne szkolenia, zaś w relacji z widzami i widzkami – choćby warsztaty z naprawiania, odnawiania, regeneracji, przerabiania zamiast kupowania nowych przedmiotów.

> Zapoznaj się z przykładami ekocertyfikatów
> Poradnik Ethical Consumer Guide (w jęz. angielskim)
> Poradnik Ekonsument, za: Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie
> Zainspiruj się: przeczytaj raport Lessons from the Great Recovery 2012-2016, pokazujący, jak wdrażać założenia ekonomii cyrkularnej w projektowanie i produkcję, za: RSA (w jęz. angielskim)
> Wiele wartościowych wskazówek dotyczących ekodizajnu, modelu gospodarki cyrkularnej i narzędzi związanych z jej wdrażaniem w sektorze kreatywnym znajdziesz na stronach: Sustainability Guide, Circular Design Guide (w jęz. angielskim)