Instytucje kultury to przede wszystkim ludzie je tworzący – zarówno osoby zajmujące się układaniem programu merytorycznego, jak i te z pionu administracyjno-technicznego, umożliwiające jego realizację. Wszyscy indywidualnie mogą działać na rzecz zmiany, a działając wspólnie i łącząc różne perspektywy – także zmieniać instytucję od wewnątrz, w sposób systemowy.
Pomocne będzie stworzenie przestrzeni spotkania, w której pracowniczki i pracownicy mogą wymieniać się obserwacjami oraz wiedzą i na ich podstawie projektować proces zmiany. Zielone zespoły mogą powstawać oddolnie, z inicjatywy poszczególnych osób zatrudnionych, lub być odgórnie kreowane przez kadry zarządzające. Niezależnie od trybu ich powoływania, lepiej, aby składały się one z ochotników, a nie z osób wyznaczonych czy wręcz zmuszanych do działania.
Głównym celem funkcjonowania zielonego zespołu jest wypracowanie ekologicznych rozwiązań lub rekomendacji dla funkcjonowania instytucji kultury. Zielone zespoły doskonale też integrują zespół i wzmacniają motywację.
KROK 1
Rozejrzyj się wśród koleżanek i kolegów z pracy – z pewnością znajdziesz sprzymierzeńców w sprawie ekologizacji instytucji kultury. Powołaj oddolnie zespół osób bądź przedstaw ten pomysł kadrze kierowniczej. Wzajemnie będziecie się motywować do działania.
Jak zacząć?
Zadbaj o to, by w składzie zielonego zespołu znalazły się osoby pracujące na różnych stanowiskach i/lub w różnych działach oraz by spotkania te odbywały się w godzinach pracy. Ustal ramowe zasady funkcjonowania zespołu, takie jak systematyczność spotkań (np. raz w miesiącu) czy zaplanowanie ich przebiegu (agenda, osoba prowadząca, osoba tworząca notatki). Jeśli grupa powstała oddolnie – poinformuj o tym dyrekcję i od czasu do czasu zaproś ją na spotkanie.
Obszary tematyczne
Warto wydzielić obszary tematyczne do kolejnych spotkań pracy zielonego zespołu, tj. segregacja śmieci, oszczędzanie wody, partnerstwa, ekologiczne projekty czy cykle wydarzeń. Najlepiej zacząć od małych kroków, kolejno rozpoznawać problemy i szukać dla nich najbardziej realnych rozwiązań.
Praktyki codzienne
Na tym etapie jesteśmy w stanie wypracować kodeks codziennych praktyk ekologicznych i wprowadzać je w życie, motywując innych współpracowników i inne współpracowniczki do podjęcia tego wysiłku. Mogą to być drobne, ale bardzo istotne zmiany, np. drukowanie tylko wtedy, kiedy to konieczne, i tylko dwustronnie; picie wody z kranu; rezygnacja z plastikowych kubeczków itp.
Zmiana wewnątrz instytucji będzie implikować też zmianę wobec jej otoczenia społecznego i przyrodniczego. Na tym etapie warto formułować dalekosiężne cele – za rok, dwa, pięć lat. Niejednokrotnie obserwacje i rekomendacje zielonego zespołu mogą być równie cenne, jak wymagający większego zaangażowania – także finansowego – audyt (zobacz: AUDYT).
Rady ekspertów
Szukając rozwiązań, sięgaj po rady ekspertów. Przykładowo: po konsultacji z przyrodnikami zadbaj o dobrostan roślin i zwierząt wokół budynku instytucji – wysiej łąkę kwietną zamiast trawnika, ustaw ul na dachu czy zbuduj kompostownik.
Relacje sąsiedzkie
Zadbaj o relacje z sąsiadami – czy to społecznością lokalną, czy sąsiadującymi instytucjami, by wspólnie zmieniać otoczenie.
Współprace komercyjne
Zielony zespół może zaproponować szereg rekomendacji dotyczących współpracy komercyjnej: wynajmów jednorazowych na imprezy czy długoterminowych kawiarniom bądź restauracjom. Za pomocą stosownych zapisów w umowach zobliguj je do segregacji śmieci, serwowania wody z kranu czy innych postaw prośrodowiskowych.
Wprowadzanie zmian wypracowanych przez zielony zespół
Wprowadzanie do instytucji dobrych praktyk ekologicznych nie wymaga dodatkowych kosztów i często może się odbyć bez negocjacji z dyrekcją czy inną komórką zarządzającą. Jednak wiele rekomendacji – dotyczących zmiany charakteru partnerstw (komercyjnych i niekomercyjnych), zapisów proekologicznych w umowach najmów, określonego sposobu pielęgnacji zieleni – wymaga już ustaleń z kierownictwem. Im bardziej zielony zespół jest różnorodny (członkowie i członkinie z różnych działów) – tym bardziej całościowa jest argumentacja za ekologicznymi rozwiązaniami. Ponadto naciski grupy pracowników i pracowniczek – do tego przedstawione kompleksowo – będą skuteczniejsze aniżeli interwencje pojedynczych osób.
KROK 3
Jeśli uda Ci się zmienić funkcjonowanie Twojej instytucji na bardziej ekologiczne, wspieraj w tym procesie także inne miejsca pracy. Nie ma lepszej formy promocji ekologicznych instytucji niż dzielenie się swoim doświadczeniem. We współpracy z facylitatorami i facylitatorkami, trenerami i trenerkami, edukatorami i edukatorkami – możesz zorganizować międzyinstytucjonalne warsztaty. Przede wszystkim podziel się swoją wiedzą z uczestnikami i uczestniczkami kultury, aby w ten sposób realizować misję publiczną instytucji.
