Produkcja wydarzeń to obszar, w którym na wielu płaszczyznach można wprowadzać praktyki proekologiczne. Najważniejsze jest podejmowanie świadomych decyzji w procesie planowania, rozważenie, jaki wpływ na środowisko mogą mieć poszczególne rozwiązania – takie jak np. wybór formatu wydarzenia, transport, miejsca noclegowe, planowane zakupy czy działania promocyjne. Jako organizatorzy i organizatorki wydarzeń myślmy o tym szeroko, ponieważ negatywny wpływ możemy ograniczać nie tylko poprzez nasze bezpośrednie działania, lecz także dzięki doborowi współpracowników(-czek) – wytwórców(-czyń), usługodawców(-czyń), dostawców(-czyń), artystów(-tek) czy innych zaproszonych gości i gościń. Na emisyjność wydarzenia wpływają też postawy naszej publiczności, a zatem starajmy się je kształtować. Ze względu na tę wielowymiarowość interakcji organizacja wydarzenia to dobry moment na wprowadzenie ekozałożeń w praktykę – i duże pole do popisu, jeśli chodzi o możliwość realnego oddziaływania.
KROK 1
Celem jest ograniczenie emisyjności wydarzenia. Istnieje wiele możliwych pól działania, dlatego wydaje się, że zrównoważona produkcja wydarzeń jest trudna i złożona. Tak naprawdę jednak większość rozwiązań to rzeczy proste, polegające na zmianie naszych nawyków i zwiększaniu świadomości na temat wpływu na środowisko, a co za tym idzie – na podejmowaniu zrównoważonych decyzji. Rozległość tematu nie oznacza, że wszystkie zmiany wymagają perfekcyjnego wprowadzenia „od zaraz”. Zacznij od tych, na które masz bezpośredni wpływ, a następnie sukcesywnie wdrażaj kolejne, w tym te, które wymagają szerszych ustaleń, np. w całej instytucji.
Nowa normalność
Gdy piszemy ten tekst (styczeń 2021 r.), od niemal roku – ze względu na pandemię COVID-19 – organizowanie wydarzeń jest falami bądź to całkowicie zabronione, bądź to bardzo ograniczone. Świat wydarzeń w znakomitej większości przeniósł się do Internetu. Często nie zadajemy sobie przy tym pytania, jak działania w formie online wpływają na środowisko – inne wyzwania stały się tak dojmujące i tak wymagające, że na ten aspekt często nie wystarcza już energii. W tej chwili brak jeszcze dobrego języka i wystarczających danych, by w sposób kategoryczny wskazywać na lepsze i gorsze rozwiązania w domenie wydarzeń internetowych.
Dlatego większość sugestii zawartych poniżej będzie odnosić się do świata, który znamy – spotkań, wykładów, koncertów, spektakli, wystaw, konferencji, które dzieją się w nie-wirtualnych pokojach, w nie-wirtualnym otoczeniu. Temat wydarzeń internetowych i ich wpływu na środowisko z pewnością będzie wymagał dalszych rozpoznań i aktualizacji.
Real czy online?
Działania na rzecz zielonych wydarzeń w „żywej rzeczywistości” mają już dość wyraźnie naszkicowaną agendę. Wiemy, że wydarzenie „w realu” pociąga za sobą ślad energii elektrycznej, ślad wodny (zobacz więcej: BUDYNEK), a także emisje wynikające z transportu, noclegów, produkcji żywności, śmieci etc. Zanieczyszczenie powodowane przez Internet jest dla nas niewidoczne. Jak jednak wskazują kolejne badania, aktywność internetowa może generować duży ślad węglowy. Szkody dla środowiska są tym mniejsze, im mniejszą liczbę danych przesyłamy i pobieramy w przestrzeni wirtualnej. Np. obniżenie jakości wideo oglądanego na platformie streamingowej czy wyłączenie kamery podczas spotkania online w znaczący sposób zmniejsza ich ślad węglowy. Podobnie – im więcej wideo wykorzystuje się w jakiejś aplikacji, tym większym obciążeniem staje się ona dla środowiska.
Kiedy zatem staniemy przed dylematem: real czy online, warto brać te dane pod uwagę (zobacz: TECHNOLOGIE INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNE).
> Czytaj więcej: Turn off that camera during virtual meetings, environmetal study says, za: Science Daily (tekst w jęz. angielskim)
Zrównoważony transport
Gazy cieplarniane emitowane przez środki transportu w znaczny sposób przyczyniają się do zanieczyszczania środowiska. Wpływają na ziemię, zanieczyszczają powietrze i wodę. Gdy organizujemy wydarzenie, dojechać muszą występujący goście czy występujące gościnie, jego uczestnicy i uczestniczki zawsze muszą pokonać jakąś odległość, trzeba dowieźć sprzęt, catering i inne niezbędne materiały. Szacuje się, że przy większych wydarzeniach ok. 80% ich emisyjności stanowi transport. Dlatego zawsze należy się zastanowić nad wyborem odpowiednich środków lokomocji.
Zadbaj o ograniczenie indywidualnego transportu samochodowego. Samochody osobowe są głównym źródłem zanieczyszczeń w transporcie, odpowiadają za ponad 60% wszystkich emisji CO2 z transportu drogowego w Europie. Przy działaniu skierowanym do lokalnej publiczności należy przede wszystkim zadbać o ograniczenie tego typu transportu. Zachęcaj swoją publiczność do przyjścia pieszo lub dojazdu rowerem – ta forma lokomocji jest zeroemisyjna! Dobrym rozwiązaniem jest również korzystanie z transportu publicznego (autobus, tramwaj, kolejka), który w przeliczeniu na jednego pasażera odznacza się niską emisyjnością. W informacji o wydarzeniu zadbaj o przejrzystą komunikację, aby zwiększyć skuteczność przekazu: podkreśl, jaki środek transportu publicznego dojeżdża na miejsce wydarzenia, jaką trasą rowerową można dojechać. Zadbaj też o stojaki rowerowe w pobliżu siedziby. Rozważ wprowadzenie zachęt dla osób korzystających z transportu miejskiego lub roweru – takich jak zniżki czy specjalne uprawnienia.
> Przeczytaj przewodnik, jak ograniczać wpływ na środowisko związany z podróżami publiczności wydarzeń kulturalnych – Audience Travel, za: Julie’s Bicycle (tekst w jęz. angielskim)
> Glastonbury Festival wprowadził vouchery, które otrzymuje każda osoba przyjeżdżająca na festiwal transportem publicznym lub rowerem. Voucher umożliwia otrzymanie zniżek na posiłki, dostęp do prysznicy solarnych i inne benefity. Czytaj więcej: Green Traveller, za: Glastonbury Festivals (tekst w jęz. angielskim)
Wybieraj transport zbiorowy, minimalizuj loty. Gdy mówimy o sprowadzaniu gości i gościń z różnych stron kraju i świata, nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, który typ transportu należy wybrać. Zasadniczo: jeśli nie musisz gdzieś jechać, zrób spotkanie online. Na krótkich trasach wybierz pociąg lub autobus, a nie samolot. Przy dłuższych trasach, aby zminimalizować negatywny wpływ lotu na środowisko, zdecyduj się na lot bez przesiadek, ponieważ znaczna część emisji gazów jest związana z cyklem startu i lądowania maszyny. Można też zadbać o rekompensatę śladu węglowego, wykupując pakiet neutralizacji emisji dwutlenku węgla (carbon offset) proponowany przez większość linii lotniczych. Dzięki temu wesprzesz nasadzanie drzew, lasu czy parku, który pochłonie CO2 i „odbierze” z przyrody powstały negatywny ślad.
Zadbaj o komplet pasażerów w samochodach. Jeśli organizujesz wydarzenie poza swoją siedzibą, np. duży festiwal, dobrym sposobem na ograniczenie indywidualnego transportu samochodowego jest uruchomienie tzw. carpoolingu. Polega on na łączeniu ze sobą osób dojeżdżających na tej samej trasie, by zamiast podróżować osobno, przyjechały jednym samochodem. Podobne rozwiązanie sugeruj uczestnikom wydarzenia; jeśli mieszkają w jednym miejscu i niektórzy z nich posiadają auta, warto zadbać o komplet pasażerów w jednym pojeździe, by minimalizować negatywny wpływ podróży.
Stosuj te zasady do siebie. Na podobne zasady transportowe zwracaj uwagę organizatorom i organizatorkom wydarzeń, do których Ty i osoby zatrudnione w Twojej organizacji jesteście zapraszani. Jeśli jako gość/gościni wydarzenia masz możliwość dotarcia na wykład, wernisaż czy spotkanie pociągiem zamiast samolotem, zasugeruj organizatorom takie rozwiązanie – o ile sami tego nie zrobią.
Lokalne dostawy. Dojazdy przy organizacji wydarzenia nie wiążą się tylko z transportem osób. Często trzeba dowieźć scenografię, sprzęt techniczny, dostarczyć catering czy inne materiały. Elementem zrównoważonego transportu jest takie planowanie zamówień, by ich dostawa nie wiązała się z pokonywaniem niepotrzebnych kilometrów. Podejmij starania, by kupować lub wypożyczać blisko, korzystać z lokalnych dostawców i dostawczyń.
Zielony nocleg
Kwateruj blisko. Gdy organizowane przez Ciebie wydarzenie wymaga zakwaterowania gości i gościń, zadbaj o to, by miejsce noclegowe nie było zbytnio oddalone od miejsca wydarzenia. Zachęć osoby zaproszone do korzystania z transportu publicznego i przekaż instrukcje, jak mogą się nim dostać do miejsca wydarzenia. Jeśli hotel jest naprawdę blisko, możesz zorganizować wydarzenie pod hasłem „przyjazne zeroemisyjnym formom transportu” i zachęcić w ten sposób gości i gościnie do korzystania z rowerów (w wielu miastach są dostępne rowery publiczne) lub docierania pieszo. Kształtując zachowania transportowe Twoich gości i gościń, wpływasz na redukcję emisji.
Wspieraj ekologiczne hotele. Zwróć też uwagę, czy preferowany hotel jest przyjazny środowisku. Wiele miejsc noclegowych wdraża ekologiczne rozwiązania: ogranicza zużycie wody i energii, wykorzystuje deszczówkę, wyposaża budynek w pojemniki do recyklingu, rezygnuje z jednorazowych przyborów toaletowych lub jednorazowych opakowań na kawę czy cukier, posługuje się ekologicznymi środkami czystości, korzysta z lokalnych dostawców i dostawczyń, dba o jakościową żywność i jej nie marnuje. Daj pierwszeństwo hotelom, które posiadają poświadczenia lub certyfikaty środowiskowe (np. oznakowanie ekologiczne Green Key lub EU Ecolabel).
Unikanie nadprodukcji rzeczy, minimalizowanie odpadów
Szacowanie potrzeb. Większość z nas produkuje rocznie kilkakrotnie więcej śmieci, niż sami ważymy. Co gorsza, większości odpadów ciągle nie przetwarzamy – zalegają one na wysypiskach, zanieczyszczają ekosystem.Warto pamiętać, że każde wydarzenie również je produkuje. Wprawdzie można później próbować pozbyć się śmieci w jak najbardziej przyjazny dla środowiska sposób, ale zdecydowanie lepiej jest to wyzwanie wyprzedzić – i minimalizować ich wytwarzanie. To, ile odpadów zostanie wyprodukowanych podczas Twojego wydarzenia i czy będzie można je dalej przetworzyć, zależy m.in. od podjętych przez Ciebie decyzji dotyczących druków, materiałów, cateringu itp. Planuj świadomie, by uniknąć nadprodukcji śmieci.
3xR dla materiałów i zasobów. Reguła 3xR (czyli reduce – ogranicz, reuse – użyj ponownie, recycle – przetwórz) pomoże Ci w minimalizowaniu odpadów. Pamiętaj o niej nie tylko organizując wydarzenia, lecz także w życiu codziennym.
Ogranicz: Nie kupuj i nie wytwarzaj tego, co niepotrzebne – w obiegu jest dużo zasobów. Stawiaj na surowce i produkty, których będzie można użyć ponownie lub poddać recyklingowi. Unikaj produktów nietrwałych i zawierających substancje szkodliwe dla środowiska. Zamiast kupować wodę butelkowaną, zachęć gości i gościnie do przychodzenia ze swoją butelką wielokrotnego użytku. Nie produkuj cateringu „na wyrost”; jeśli po wydarzeniu zostanie pożywienie, zadbaj o to, by się nie zmarnowało. Ogranicz nabywanie nowych sprzętów. Zamiast kupować sprzęt indywidualnie – kup go wspólnie z innymi organizacjami lub wypożycz ze spółdzielni. Wymieniaj się posiadanymi zasobami z innymi organizacjami (ekonomia współdzielenia). Jeśli sprowadzasz z daleka gościa czy gościnię, poinformuj o tym inne instytucje kultury. Wspólnie zbudujcie program pobytu i wystąpień, by inni też mogli z tego skorzystać.
Użyj ponownie: Duża część odpadów, które dziś zalegają na wysypiskach, nadawałaby się do ponownego użycia. Staraj się zatem nie wyrzucać ich bezrefleksyjnie, ale zastanowić się nad ponownym wykorzystaniem, nadaniem im drugiego życia. Stare banery przekształć w gadżety promocyjne, zadrukowane na jednej stronie kartki wykorzystaj do odręcznych notatek lub jako kartki na wydruki robocze, odpady mogą stać się narzędziem w akcjach artystycznych. Zasadę reuse da się też przełożyć na większe działania – np. wielokrotne wykorzystywanie architektury wystaw czasowych czy tworzenie scenografii z modułów, które można zastosować w dalszych realizacjach. Taką zasadę możesz też wprowadzić przy nawiązywaniu współpracy z artystami i artystkami – zobowiązując ich/je do korzystania w pierwszym kroku z zastanych zasobów, a dopiero później kupowania i wytwarzania nowych. Wspieraj wymiany i garażówki w Twoim sąsiedztwie i angażuj się w nie. Rzeczy, które nadają się do użytku, ale są Ci już niepotrzebne, podaj dalej – tak aby inni mogli z nich skorzystać.
Przetwórz: Segreguj śmieci, by mogły zostać poddane procesowi recyklingu. Z posegregowanych odpadów zostaną odzyskane surowce, a z nich – wytworzone nowe produkty. Zabieg ten pozwala oszczędzać surowce naturalne i znaczne ilości energii, które byłyby niezbędne przy pierwszym procesie produkcyjnym. Odzyskiwanie surowców ułatwia prawidłowa segregacja śmieci, która jest w Twoich rękach.
Zasada 3xR niekiedy poszerzana jest o dodatkowe „erki”. W kodeksie ruchu zero waste, czyli ruchu radykalnego ograniczenia odpadów, pojawia się także refuse – odmawiaj, unikaj (np. jednorazowych opakowań, ulotek reklamowych), rot – kompostuj (z odpadów zielonych twórz własny kompostownik), repair – naprawiaj (gdy coś się zniszczy, nie zastępuj nowym produktem, naprawiaj sprzęt, ubrania etc.).
> Aby świadomie podejmować decyzję o zakupie różnych produktów pod kątem ich składu i zdatności do recyklingu, zapamiętaj, co oznaczają ekoznaki na opakowaniach: Przydatne ekoznaki
Gospodarczą wersją ruchu zero waste jest idea gospodarki obiegu zamkniętego (nazywana też gospodarką cyrkularną, ekonomią cyrkularną), która dotyczy nowego patrzenia na zasoby: w jaki sposób je projektujemy, jak ich używamy i w jaki sposób możemy przekształcać w nowe, wartościowe dla wszystkich produkty. Stąd określenie „obieg zamknięty” – za którym kryje się idea krążenia i przetwarzania dóbr w środowisku, bez produkcji zbędnych odpadów. Zasady te warto stosować zarówno w środowisku pracy, praktyce twórczej, jak i codziennym życiu (zobacz: PRODUKCJA: MATERIAŁY).
Problematyczny plastik. Tworzywa sztuczne (zwane popularnie plastikiem) są bardzo rozpowszechnione w naszym codziennym życiu: w sprzętach, zabawkach, opakowaniach żywności. Nawet rzeczy z pozoru ekologiczne, zapakowane w papier, często zaskakują umieszczonym w środku produktem w foliowej torebce. Organizacja wydarzeń to dla plastiku prawdziwy raj: opakowania żywności, napojów, akcesoria promocyjne – tu plastik pojawia się najczęściej. Wbrew często krążącej opinii – kreowanej również przez producentów i producentki tworzyw sztucznych – plastik wcale nie jest w pełni zdatny do recyklingu. Istnieje sześć podstawowych odmian plastiku, każda o innych właściwościach, z czego tylko kilka ma potencjał recyklingowy. Tu jednak pojawia się kolejne zastrzeżenie: potencjał ten zależy od wielu zewnętrznych czynników (m.in. opłacalność, trwałość, przetwarzalność materiału w danym kraju). Do tego dochodzą tworzywa sztuczne o numerze 7 – tzw. tworzywa inne – które zupełnie nie podlegają przetworzeniu. Dlatego tak ważne jest to, aby plastiku w miarę możliwości unikać i tam, gdzie to możliwe, stosować alternatywne opcje. Ponieważ jednak ucieczka od tego tworzywa nie jest łatwa, należy podejść do zadania stopniowo i zacząć tam, gdzie okaże się to najprostsze. Równolegle zaś można nieco lepiej rozpoznać, czym właściwie jest plastik (zobacz: PRODUKCJA: MATERIAŁY).
> Przeczytaj: Jak żyć z plastikiem, skoro nie można od niego uciec, za: Wysokie Obcasy
3xR dla plastiku. Kierując się przy organizacji wydarzenia zasadą 3xR (ogranicz, użyj ponownie, przetwórz), wyeliminuj tworzywa jednorazowego użytku i zastąp je ekologicznymi alternatywami, np. butelkami czy kubkami wielokrotnego użytku. Zmniejsz liczbę opakowań z tworzyw sztucznych. Stawiaj na opakowania zwrotne, zdatne do recyklingu lub – jeśli to możliwe – kupuj produkty bez opakowania. Nie rób banerów z PCV. Używaj ścieralnej tablicy informacyjnej. Zamiast torebek plastikowych używaj toreb papierowych. Nie stosuj laminatów. Swoim podwykonawcom(-czyniom), współpracownikom(-czkom), dostawcom(-czyniom) przekaż przewodnik na temat obowiązujących na Twoim wydarzeniu zasad dotyczących polityki materiałowej.
Śmieci z tworzyw sztucznych trudno jest uniknąć; generujesz je nie tylko Ty czy Twój zespół, zaproszeni goście i zaproszone gościnie, lecz także publiczność. Skoro zatem wskaźnik przetwarzania odpadów w Polsce na razie nie wygląda kolorowo, zastanów się nad kreatywnym spożytkowaniem tych produktów – zamienieniem ich w dzieło sztuki lub stworzeniem z nich nowego przedmiotu użytkowego. Takie twórcze działanie mogłoby też stać się ciekawym elementem Twojego programu, podkreślając jego ekologiczne wątki.
> Zainspiruj się #1: Trash Art, czyli sztuka ze śmieci, za: Reused
> Zainspiruj się #2: Precious Plastic, za: Precious Plastic
Segreguj śmieci. Organizacja wydarzenia to dobra okazja, by pokazać, że o segregację śmieci trzeba dbać w każdym momencie. Ustaw odpowiednią liczbę koszy w miejscu wydarzenia. Zadbaj o odpowiednie oznakowanie pojemników (odpady bio, szkło, papier, tworzywa sztuczne, śmieci zmieszane). Jeśli to możliwe, zapewnij dostępność otwartego kompostownika. By zapewnić prawidłową segregację śmieci, wywieś instrukcję, jak korzystać z pojemników. Możesz też wyznaczyć specjalną osobę do pomocy we właściwym sortowaniu.
> Zobacz: Jak segregować odpady, za: Na nowo śmieci
Ekologiczny catering
Lokalne i zdrowe produkty. Podczas wydarzenia zadbaj o serwowanie ekologicznej żywności, produkowanej z poszanowaniem natury. Postaw na wytwórców(-czynie) i dostawców(-czynie) lokalnych(-ne), by nie tylko skrócić łańcuch dostaw i ograniczyć emisję gazów związaną z transportem, lecz także przede wszystkim uzyskać świeże sezonowe produkty. Owoce i warzywa uprawiane poza sezonem w szklarniach mogą mieć duży ślad węglowy. Unikaj produktów przetworzonych technologicznie (np. napoje gazowane, wafle ryżowe, ciastka w opakowaniach) – nie dość, że są niezdrowe, to na ich produkcję zużyto więcej energii. Warto, aby herbata, kawa, cukier posiadały certyfikat Fair Trade, świadczący o etycznej uprawie.
Minimalizowanie produktów zwierzęcych i odzwierzęcych. To, co jemy i w jaki sposób zostało to wyprodukowane, jest ważne zarówno dla naszego zdrowia, jak i dla klimatu. Przemysłowy chów zwierząt należy do najpoważniejszych trucicieli środowiska naturalnego. Serwując catering podczas wydarzenia, minimalizuj produkty zwierzęce i odzwierzęce lub – jeśli to możliwe – już na tym etapie z nich zrezygnuj. Przedyskutuj ten temat w Twoim zespole, aby decyzje dotyczące rezygnacji z produktów zwierzęcych i odzwierzęcych podczas serwowania cateringu móc w kolejnym kroku przenieść z poziomu jednostkowych wydarzeń na poziom systemowych rozwiązań w Twojej instytucji.
> Przeczytaj: Klimatyczny ślad kotleta, za: Nauka o klimacie
> Sprawdź, jak Twoja dieta wpływa na klimat: Climate Change Food Calculator, za: BBC (w jęz. angielskim)
Preferencje uczestników i uczestniczek. Przed wydarzeniem rozpoznaj preferencje żywieniowe uczestników i uczestniczek spotkania, by odpowiedzieć na ich potrzeby dietetyczne i alergiczne oraz zapobiegać marnowaniu żywności. Oznakuj potrawy, tak aby było jasne, jakie zawierają składniki.
Woda. Używaj kranówki. W polskich miastach można pić wodę z kranu bez przegotowania; zazwyczaj nie potrzeba też filtra – zgodnie z normami Unii Europejskiej woda z kranów jest wielokrotnie filtrowana. Niektórzy opierają się przed piciem wody z kranu, twierdząc, że źle smakuje (dla takich „sceptyków(-czek)” rozwiązaniem może być dodanie mięty, cytryny). Bywa też tak, że zły stan rur sprawia, iż woda jest rzeczywiście niezdatna do picia (wówczas niezbędne jest pozostawienie filtrów). Zachęcaj gości i gościnie, uczestników i uczestniczki wydarzenia do przynoszenia ze sobą wielorazowych butelek i upewnij się, że mają łatwy dostęp do wody. Zadbaj też, by butelki wielorazowe były dostępne w sprzedaży na miejscu. Jeśli konieczna jest woda butelkowana – wybieraj tę w szklanych butelkach
Odpady. Nie dopuszczaj do marnowania żywności. Pożywienie, które pozostanie po wydarzeniu, rozdaj uczestnikom(-czkom) spotkania lub przekaż do banku żywności. Zapewnij wyraźnie oznaczone pojemniki do kompostowania resztek pożywienia. Korzystaj z naczyń i sztućców wielokrotnego użytku. Jeśli musisz użyć jednorazowych – wybierz te kompostowalne (z trzciny cukrowej, kukurydzy) lub w dalszej kolejności naczynia biodegradowalne (z otrębów, drewna, papieru). Pamiętaj, że od 2021 r. w Unii Europejskiej obowiązuje zakaz wprowadzania na rynek wyrobów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w tym: plastikowych sztućców, plastikowych talerzy, plastikowych słomek do napojów, styropianowych pojemników obiadowych na wynos, styropianowych kubków na napoje i wieczek, plastikowych mieszadełek do napojów. Użytkowanie zapasów pozostałych w magazynach jest możliwe tylko do 3 lipca 2021 r.!
> Dowiedz się więcej: Biodegradowalny vs. kompostowalny. Czy każdy materiał biodegradowalny jest eko?, za: Eko-logicznie
> Przeczytaj, na co zwrócić uwagę, aby nie marnować jedzenia: Save the food (w jęz. angielskim)
Komunikacja i promocja
3xR dla promocji. Planując promocję wydarzenia, zastosuj zasadę 3xR: ogranicz, użyj ponownie, przetwórz. Ogranicz produkcję druków tam, gdzie jest to możliwe. Pamiętaj przy tym o odmiennych potrzebach różnych grup odbiorców i odbiorczyń. Programy wydarzeń możesz zamieszczać na stronach internetowych, portalach społecznościowych, rozsyłać wcześniej do uczestników i uczestniczek e-mailem czy też wywiesić lub rozłożyć w limitowanej liczbie do pobrania podczas wydarzenia. Drukuj dwustronnie i korzystaj z papieru ekologicznego. Zrezygnuj z gadżetów. Jeśli są one konieczne, zadbaj o to, aby miały charakter użytkowy. Wybierz gadżet z recyklingu, by unikać nadprodukcji materiałów. Zrównoważona informacja i promocja dotyczy też przestrzeni wirtualnej – Twoje aktywności w sieci nie pozostają bez konsekwencji dla środowiska. Pamiętaj, by użytkować i przetwarzać materiały, które już masz w swoich zasobach. Zrecyklinguj stare banery i billboardy, np. wytwarzając z nich nowy produkt. Nowe banery lub plakaty stwórz z myślą o ich wielokrotnym użytku – bez daty czy z pustym polem do uzupełniania. Zadbaj o możliwość ponownego wykorzystania nawet drobnych elementów wyposażenia, takich jak identyfikatory. Pozostałe po wydarzeniu druki poddaj recyklingowi (zobacz: KOMUNIKACJA I PROMOCJA).
Komunikuj odpowiedzialność ekologiczną Twojego wydarzenia. Komunikacja ekoinicjatyw jest ważna – informuj publiczność o podjętych działaniach i kształtuj w ten sposób ich postawy. Strona internetowa lub media społecznościowe są często pierwszym źródłem informacji o wydarzeniu i dobrą okazją do tego, by zachęcić uczestników i uczestniczki do skorzystania z ekologicznych form transportu. Zamieść tam informację, jak dojechać transportem publicznym, i opisz trasy rowerowe. Jest to też dobre miejsce na komunikat o ewentualnych benefitach – np. voucherach – dla osób korzystających z transportu publicznego, rowerzystów(-tek) czy pieszych. Poinformuj również o rozwiązaniach przyjętych podczas organizacji wydarzenia, by zminimalizować negatywny wpływ na środowisko (np. ograniczenie wydruków, papier z recyklingu etc.).
Dbałość o organizm
Ty. Produkcja wydarzeń to zwykle napięte harmonogramy, wiele zmiennych – i obszar pracy w kulturze podatny na eksploatację i samoeksploatację. Dlatego też zadbaj o siebie. Ustal w swojej organizacji skalę działań. Upewnij się, że masz wystarczające zasoby, by zrealizować wydarzenie, i odpowiednie wsparcie ze strony zespołu. Razem szukajcie rozwiązań trudnych sytuacji i dzielcie się odpowiedzialnością.
Uczestnicy i uczestniczki. Zadbaj o to, by ewentualne potrzeby Twojej publiczności były zaspokojone. Zapewnij dostępność wydarzenia na poziomie architektonicznym i językowym. Jeśli jest to wydarzenie w języku obcym i nie zostało skierowane do wąskiego grona specjalistów(-tek), zorganizuj tłumaczenie, w tym – jeśli to możliwe – także na polski język migowy. Jeśli wydarzenie ma charakter całodniowy, zapewnij przestrzeń na regenerację – odpowiednią liczbę i długość przerw oraz dostęp do wody i pożywienia.
Otoczenie. Zastanów się, czy Twoje wydarzenie nie będzie miało negatywnego wpływu na najbliższych mieszkańców i mieszkanki. Jeśli jest to np. plenerowy koncert czy plenerowe kino, zadbaj o nieprzekraczanie poziomu głośności i zachowanie ciszy nocnej. W obu przypadkach uprzedź swoich sąsiadów i swoje sąsiadki o wydarzeniu, zaproś do udziału i zachęć do współtworzenia inicjatyw w przyszłości. Gdy na potrzeby wydarzenia wykorzystujesz tereny zielone, zadbaj o to, by stosowane przez Ciebie rozwiązania, a także zachowania publiczności nie wpłynęły negatywnie na przyrodę.
KROK 2
W tym kroku warto zadbać o pogłębienie rozwiązań dotyczących serwowania ekologicznego cateringu. Jeśli pracujesz w instytucji kultury, uczynienie tego stałą praktyką, nie zaś incydentalnym wyborem organizatora czy organizatorki wydarzenia, może wymagać dłuższego procesu – ze względu na konieczne ustalenia z zespołem oraz aspekty formalne. Na tym etapie warto również zebrać dane, które pozwolą oszacować ślad węglowy realizowanego przez Ciebie wydarzenia, tak aby kolejne inicjatywy planować jeszcze świadomiej.
Rezygnacja z produktów zwierzęcych i odzwierzęcych w cateringu
Jak wskazuje Greenpeace, dla dobra ludzi i przyrody niezbędne jest ograniczenie do roku 2050 spożycia mięsa i nabiału na świecie o połowę. Nadmierne spożycie mięsa i produktów odzwierzęcych ma poważne konsekwencje dla środowiska. Emisja gazów cieplarnianych związana z intensywną hodowlą bydła jest w skali światowej równa tej powodowanej przez transport. Potrzebę systemowych rozwiązań w tej kwestii coraz częściej podnosi się również na poziomie regulacji. Unia Europejska, opracowując strategię Farm to Fork – dotyczącą zmiany produkcji żywności w UE – rozpatrywała wprowadzenie zakazu spożywania mięsa. Ostatecznie zdecydowała się na rekomendację dotyczącą przekierowywania diety na wegetariańską i wegańską. Strategia Farm to Fork ma być wstępem do tzw. ustawy European Green Deal, zgodnie z którą do 2050 r. Europa ma się stać neutralna dla środowiska.
Na praktyki instytucji czy organizacji kultury należy spojrzeć całościowo. Warto, aby wprowadzanie rozwiązań dotyczących ekologicznego cateringu obejmowało nie tylko indywidualne decyzje organizatora czy organizatorki danego wydarzenia. Jako instytucje kultury mamy szansę kształtować społeczną świadomość dotyczącą ekologii żywienia. Rezygnacja z produktów zwierzęcych i odzwierzęcych w cateringu – ze względu na skalę oddziaływania na środowisko – powinna stać się zatem elementem strategii całej instytucji i obejmować wszystkie organizowane wydarzenia, w tym te realizowane we współpracy z podmiotami, którym użyczamy przestrzeni. Aby przełożyć tego typu praktyki na całą instytucję, konieczne jest uwzględnianie odpowiednich zapisów dotyczących nieużywania w cateringu produktów zwierzęcych i odzwierzęcych (podobnie jak zapisów regulujących korzystanie z lokalnych produktów, dbanie o krótki łańcuch dostaw etc.) w organizowanych przez instytucję przetargach i podpisywanych umowach.
> Przeczytaj: Zabójczy dla planety. Jak chów przemysłowy wpływa na Ziemię, za: Viva!
> O zielonych przetargach przeczytaj tu: EKOETYKA WSPÓŁPRACY
Ślad węglowy wydarzenia
Zbieraj i notuj dane dotyczące zużycia energii, wody, papieru, produkcji odpadów, rozwiązań cateringowych i transportowych (podróże służbowe, podróże publiczności, dostawy) podczas Twojego działania. Będą one pomocne w jak najdokładniejszym zmierzeniu śladu węglowego wydarzenia. Do określenia wpływu na środowisko służą specjalne kalkulatory – niektórych z nich możesz używać bezpłatnie online. Np. za pomocą kalkulatora Carbon Footprint, który jest dostępny (częściowo) również w wersji polskiej, można obliczyć ślad węglowy związany z podróżami. Aby to zrobić, potrzebujesz danych dotyczących środków lokomocji, przemierzonego dystansu oraz liczby pasażerów. Julie’s Bicycle opracowało specjalny kalkulator śladu węglowego przeznaczony dla sektorów kreatywnych – Creative Green Tools. Pozwala on nie tylko szacować wpływ na środowisko poszczególnych wydarzeń wraz z ich zapleczem organizacyjnym, lecz także porównywać kolejne pomiary, by przy następnych inicjatywach coraz skuteczniej redukować negatywny wpływ na środowisko.
> Warto zachęcać swoją publiczność do zapoznania się z dostępnymi w Internecie indywidualnymi kalkulatorami śladu węglowego. Dzięki nim można poznać np. ślad węglowy gospodarstw domowych czy „stylu życia”. Przykładowe kalkulatory dostępne w wersji angielskiej: World Land Trust, Footprint Calculator, WWF Footprint. Czytaj więcej: WPŁYW NA ŚRODOWISKO
KROK 3
To moment na zebranie opinii uczestników(-czek) Twojego wydarzenia i zrekompensowanie śladu węglowego, którego wcześniej nie udało się zredukować. Warto na tym etapie również opracować zasady zielonych wydarzeń dla Twojej organizacji i przygotować dostosowaną do nich eko check-listę, która w łatwy sposób podsumuje wypracowane rozwiązania.
Ewaluacja
Na zakończenie każdego wydarzenia poproś uczestników i uczestniczki o informację zwrotną. Poza innymi aspektami związanymi z charakterem wydarzenia, dopytaj o to, jak odebrali i odebrały zastosowane ekorozwiązania. Sprawdź, które zostały zauważone, które spotkały się z pozytywną reakcją, które być może ich/je zainspirowały. Zdobyte informacje mogą Ci pomóc usprawnić kolejne działania.
Offset
Ślad węglowy, który powstał w wyniku wydarzenia, a którego nie udało się uniknąć, warto środowisku zrekompensować. Wytworzone emisje można zneutralizować poprzez redukcję gazów cieplarnianych w innym miejscu na świecie – i w ten sposób dążyć do zeroemisyjności działania. Służą temu liczne programy offsetowe, które niejako „odbierają” ze środowiska nasz negatywny wkład, np. wspierając nasadzanie drzew czy rozwijanie energii odnawialnej. W wielu przypadkach projekty te przynoszą dodatkowe korzyści, np. poprawę jakości powietrza lub wody, wzmocnienie ochrony różnorodności biologicznej i siedlisk, poprawę możliwości zatrudnienia w danej społeczności czy dostępu do usług edukacyjnych. Kompensacja emisji dwutlenku węgla może więc być częścią kompleksowej strategii, łączącej wysiłki na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym z wkładem w inne wspólne dobra. Ważne jest przy tym, aby kompensacja wytworzonego śladu węglowego nie była traktowana przez instytucje czy organizacje jako jedyne narzędzie zapobiegania skutkom kryzysu klimatycznego. Offset powinien być stosowany nie zamiast bezpośrednich działań ograniczających emisje, lecz jako ich uzupełnienie.
> W celu weryfikacji projektów offsetowych powstały standardy regulujące te kwestie, np. Clean Development Mechanism (CDM), Gold Standard (GS), Verified Carbon Standard (VCS), Plan Vivo (PV) czy Climate, Community & Biodiversity (CCB) Standards. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w szczegółowym przewodniku dotyczącym offsetu: Carbon Offset Guide (strona w jęz. angielskim)
> Przykład polskiej inicjatywy offsetowej, łączącej wsparcie dla organizacji prospołecznych z rozwojem zielonej energii: Social Carbon Offset – zielona energia zmiany społecznej
Zielone wydarzenie w mojej organizacji
Na potrzeby własne i współpracy z artystami(-tkami), kontrahentami(-tkami) spisz zasady organizacji wydarzeń w Twoim miejscu pracy, dotyczące aspektów środowiskowych. Ważne, by dokument został przyjęty wewnątrz organizacji jako standard. Stwórz jasną instrukcję i podziel się nią z zewnętrznymi podmiotami, z którymi współpracujesz, tak aby wszyscy wiedzieli, co jest dla Ciebie ważne i jakimi zasadami się kierujesz. W ten sposób kształtujesz też nawyki innych osób. Zapisy te zawrzyj w umowach. Na potrzeby wewnętrzne stwórz sobie skróconą eko check-listę, która pomoże Ci w sprawnej realizacji zielonych założeń przy kolejnych inicjatywach.
> Zainspiruj się: A Greener Festival posługuje się specjalnym ekoriderem dla artystów i artystek, który wyznacza zasady współpracy między festiwalem a zapraszanymi twórcami i twórczyniami (tekst w jęz. angielskim)
> Czytaj też: EKOETYKA WSPÓŁPRACY
> Skorzystaj z naszej eko check-listy
