Rozwiązania systemowe
Tworzenie rozwiązań systemowych, na których będzie się opierać praca instytucji, to działanie, które warto podjąć ze względów praktycznych oraz ujednolicających. Dokumenty operacyjne, procedury czy robocze check-listy ułatwią Wam pracę. W tym procesie dobrze jest dbać o zachowanie kierunku dół–góra, czyli zbierać rozwiązania z poszczególnych działań i od zespołów, gromadzić też informacje o potrzebach, jakie pracownicy i pracowniczki zauważają. Warto konsultować propozycje wdrażania nowych praktyk i znaleźć czas na sprawdzenie, jak działają i jak je ulepszyć. Siła oddolnych aktywności polega m.in. na tym, że na podstawie osobistego doświadczenia poznajemy, rozumiemy i wdrażamy określone zachowania. To ważne przy wprowadzaniu nowych praktyk i narzędzi systemowych. Pamiętajcie o podejściu holistycznym, poszczególne działy i zespoły wpływają na siebie. Traktujcie instytucję jak organizm – zależny od świata zewnętrznego.
Wzajemne wsparcie w szukaniu ścieżek dla klimatu
Warto dzielić się wiedzą, doświadczeniami, a także wyzwaniami, które napotykacie. Dzielenie się wiedzą, którą zdobywamy, czy rozwiązaniami, które wdrażamy, nie powoduje ich kurczenia – wzrastają one dzięki obiegowi myśli, idei oraz możliwości. Dlatego warto tworzyć sieci wymiany i dyskusji, wspierać się w dochodzeniu do rozwiązań dostosowanych do różnych instytucjonalnych wymagań. Zainicjuj regularne, np. comiesięczne poranki, śniadania lub południa dla klimatu – spotkania w szerokim gronie reprezentacji instytucji, organizacji, niezależnych osób. Takie sieci z powodzeniem funkcjonują w innych obszarach i sprzyjają wchodzeniu we współpracę – np. sieć Adeste wokół tematu rozwoju publiczności czy „Śniadania i Gadania” organizowane przez NGO Stocznia. Zadbaj o to, by reprezentacja zespołu była rotacyjna i kilkuosobowa. Rotacyjność i równy dostęp do spotkań dla wszystkich działów zapobiegają zamykaniu wiedzy w ramach jednej specjalności, np. edukatorów i edukatorek. Wiedza, motywacja i zaangażowanie rozleją się po całym zespole, bez rozróżnienia na rodzaj wykonywanej pracy. Różne kompetencje i doświadczenia zawodowe – to różne perspektywy i wrażliwości.
> W 2020 roku powstała w CK Zamek komisja „Zamek dla Klimatu”, złożona z osób o różnych kompetencjach, które doradzają w sprawach organizacji pracy w budynku i w przestrzeniach biurowych, kontaktują się z najemcami oraz przygotowują rekomendacje dla podmiotów korzystających czasowo lub na stałe z przestrzeni Zamku (rezyduje w niej kilkudziesięciu najemców, budynek jest także często wynajmowany komercyjnie). Komisja opracowuje także katalog dobrych praktyk dla organizatorów ze świata kultury, organizuje spotkania edukacyjne wokół klimatu, szkolenia oraz sieciuje CK Zamek z innymi instytucjami. Dzięki takiemu systemowemu podejściu, w instytucji kultury można liczyć na to, że refleksja ekologiczna będzie towarzyszyła wszystkim projektom, strategicznej wizji oraz partnerstwom,
> W 2020 roku z inicjatywy Urzędu Miasta w Łodzi powstał „Ekopakt dla Łodzi”, który zobowiązuje miejskie instytucje kultury do rozwoju praktyk ekologicznych w tym obszarze. Lista instytucji kultury i konkretnych działań, które zostały podjęte.
> Climate Action for Curators oferuje wsparcie osoby specjalizującej się w ekologii (sustainability coach) i granty pozwalające na wdrożenie zielonego planu.
Opowiedzieć zmianę
W ruchu na rzecz klimatu jedną z ról, którą instytucje kultury mogą na siebie przyjąć, jest opowiadanie o zmianie praktyk i życiowych przyzwyczajeń, tak aby uczynić je powszechnie akceptowalnymi, znośnymi i by stały się nową normą. Może się to pojawiać w komunikatach prasowych. Jeśli podczas organizacji wydarzenia instytucja kupiła mniej materiałów, korzystała z systemu wymiany, uwzględnij tę informację w promocji. Jeśli zmieniasz strategię komunikacji i promocji na rzecz minimalizowania użycia takich platform jak Facebook czy Instagram, bo rozwijasz inne formy – opowiadaj o tym. Informacje o zmianach praktyk (wraz z krótkim uzasadnieniem) będą je popularyzować (zobacz także: KOMUNIKACJA I PROMOCJA).
Równie ważną formą budowania opowieści o koniecznych zmianach jest podjęcie tego tematu w działalności programowej (takiej jak wystawa, program edukacyjny, spektakl). Szukaj odpowiednich słów i buduj opowieści w taki sposób, aby promować nowe wartości. Lepiej jest wcielać poszczególne praktyki do programu, zamiast tworzyć specjalnie im dedykowane projekty. Nie chodzi o to, by podążać za modą na konkretne tematy, ale aby włączyć je w sposób myślenia o programie merytorycznym, przekazywać wartości, jakie za nimi stoją. Mów wprost o poczuciu odpowiedzialności, w obliczu której jako ludzkość stoimy – i którą jako instytucja świadomie podejmujecie (zobacz także: PROGRAMOWANIE).
> Rezultat warsztatów i konsultacji z międzydyscyplinarnymi zespołami o tym jak opowiadać o zmianach klimatycznych: Ziemianie Atakują. Nowe narracje, 2025
> Zmiany klimatyczne są złożonym problemem i czasami trudno wybrać jedną perspektywę. Zamiast tego, możesz pokazać publiczności, że zachęcasz ich do myślenia krytycznego i pokazać cały wachlarz narracji klimatycznych. Możesz się posłużyć rezultatami projektu badawczego NODES. To inicjatywa finansowana przez Komisję Europejską mającą na celu monitorowanie debaty publicznej w takich obszarach jak: migracje, COVID-19 i zmiany klimatyczne. Wątki te nieprzypadkowo są ze sobą połączone. Wszystkie mają swoje korzenie w zintensyfikowaniu działalności człowieka, jego wpływu na środowisko oraz dynamiki przemieszczania się. To także obszary, w których obecna jest dezinformacja, dlatego ważne jest edukowanie, jak sposoby opowiadania tworzą określone formy nacisku, także politycznego. W ramach projektu NODES wyróżniono siedem najczęściej powtarzających się: „Musimy się oprzeć zielonej dystopii”, „Zielone polityki blokują rozwój”, „Nie panikujmy”, „Możemy pokonać kryzys i jest to okazja do rozwoju”, „Apokalipsa nadchodzi”, „Rebelia przeciwko chciwości” oraz „Musimy działać razem”. Niektóre z nich to narracje, które mają na celu podważyć albo osłabić działania na rzecz klimatu, inne motywują do działania i refleksji nad zmianą.
> W 2025 roku Fundacja Huba wydała przewodnik komunikacyjny po sposobach łączenia klimatu z innymi tematami. Działając w duchu sprawiedliwości klimatycznej, osoby autorskie pokazały, że jest to możliwe, ciekawe i uświadamia publiczności zależności, które może nie są tak oczywiste. Rolnictwo, zdrowie, praca, bezpieczeństwo, prawa mniejszości, migracja to obszary, które zostały przeanalizowane pod kątem potencjału komunikacyjnego do tworzenia opowieści, które łączą.
> Nowy negacjonizm klimatyczny. Jak populizm kształtuje nasze myślenie o walce ze zmianami klimatu, Fundacja Pole Dialogu (2023)
> Raport przygotowany przez Lata Dwudzieste o narracjach klimatycznych pod tytułem „Jak to powiedzieć…? – Ułomności narracji o przyrodzie i katastrofie klimatycznej” (2022)
Finanse
Sposób i rodzaj finansowania, z którego korzysta instytucja, powinien odpowiedzialnie podążać za kierunkiem stawianych wyzwań. Ochrona klimatu i dbanie o to, by radykalnie ograniczyć wymieranie kolejnych gatunków zwierząt, roślin i grzybów, wyczerpywanie i zanieczyszczanie zasobów naturalnych – wymaga od nas śmiałych działań. Oznacza to potrzebę rewizji źródeł finansowania i odcięcia się od nich, gdy dochodzi do nadużyć ekologicznych. Zwracaj szczególną uwagę na środki pochodzące od dużych i wielkich korporacji. Warto przyjrzeć się źródłom zdobywania pieniędzy przez te firmy. Miej na uwadze dorobek ekologicznych ruchów domagających się kultury i sztuki wolnej od paliw kopalnych, takich jak: Liberate Tate, Fossil Free Culture, BP or not BP. Szeroko opisujemy ten temat w dziale FINANSE. ). Ekologiczne podejście do finansów to także dbanie o transparentność wynagrodzeń, umowy o pracę wszędzie tam, gdzie charakter pracy tego wymaga oraz wspomaganie uzwiązkowienia.
