Ekologiczny kodeks etyczny
Najpierw sformułuj ekologiczny kodeks etyczny, który powinien być częścią polityki i misji instytucji (zobacz: POLITYKA INSTYTUCJI). Integralną jego częścią powinny być ekologicznie etyczne zasady współpracy, szczególnie z partnerami komercyjnymi. Poniżej znajdziesz kilka inspirujących propozycji.
1. Zaplanuj swoje zakupy i kupuj tylko to, co naprawdę konieczne. Dobre planowanie wydatków pozwoli na zakup produktów naprawdę potrzebnych i na odpowiednie dobranie sprzedawców(-czyń) lub usługodawców(-czyń).
2. Zamiast kupować – wypożycz. To się może sprawdzić w przypadku sprzętu multimedialnego, którego wartość rynkowa i użytkowa – z uwagi na tempo rozwoju technologicznego – bardzo szybko spada. Produkuje się zawrotną liczbę produktów elektronicznych, które natychmiast stają się elektrośmieciami. Wypożyczaj – a zaoszczędzisz pieniądze oraz zredukujesz ilości odpadów. Jeśli jesteś właścicielem takiego sprzętu, dziel się nim z innymi organizacjami, szczególnie tymi z mniejszym kapitałem finansowym.
3. Kupuj lokalnie. Nawiązując współpracę z miejscowymi przedsiębiorstwami, wspierasz „małą gospodarkę”. Kapitał pozostaje w lokalnym obiegu, nie zasila zagranicznych kont rynkowych gigantów, zarejestrowanych zazwyczaj w rajach podatkowych. Ponadto łańcuch dostaw na każdym etapie produkcji jest łatwiejszy do zweryfikowania. A przede wszystkim – lokalny transport zmniejsza emisję CO2 do atmosfery.
4. Kupuj dla demokracji, czyli wspieraj spółdzielnie i alternatywne modele biznesowe, opierające się na ekonomii społecznej i solidarnościowej.
5. Wybieraj produkty opatrzone certyfikatami ekologicznego i etycznego handlu.
6. Sprawdzaj politykę ekologiczną i społeczną firm, z którymi współpracujesz. Weryfikuj, z jakich surowców one produkują, w jaki sposób utylizują i/lub recyklingują odpady. Czy przestrzegają prawa pracy? Czy płacą podatki?
7. Unikaj współpracy z dużymi korporacjami, wybieraj małe i średnie przedsiębiorstwa, najlepiej lokalne. Dbasz w ten sposób o bardziej zrównoważoną dystrybucję dóbr i pieniędzy wśród lokalnych przedsiębiorstw i pracowników oraz pracowniczek.
8. Sprawdzaj, w jaki sposób banki inwestują Twoje pieniądze. Czy są akcjonariuszami nieetycznych firm lub projektów, jak np. wydobywanie paliw kopalnych albo grabież ziemi czy wody?
Rewizja istniejących relacji gospodarczych
Opierając się na ekologicznym kodeksie etycznym, przeanalizuj sieć relacji gospodarczych, w jakiej funkcjonuje Twoja instytucja. Być może nie wszystkie usługi są konieczne, a może warto je ograniczyć? Przykładowo: w wypadku usług wydawniczych (współpracy z drukarniami) rozważ ograniczenie druku materiałów promocyjno-informacyjnych do niezbędnego minimum (zobacz: KOMUNIKACJA I PROMOCJA). Innym przykładem są usługi ogrodnicze – zdecydowanie lepsze dla środowiska będzie rzadsze koszenie trawników lub wysianie łąki kwietnej, którą wystarczy skosić raz, dwa razy do roku (zobacz: PRZYRODA).
Można też część usług przewartościować i dostrzec ich walory rzemieślnicze. Wróćmy do usługi poligraficznej. W ramach programu merytorycznego możesz zorganizować np. warsztat linorytu, ucząc zainteresowanych wykonywania kopii graficznych w tej technice. Oprócz wiedzy dostarczasz uczestnikom konkretnych umiejętności, które niewykluczone, że w przyszłości staną się ich kompetencją zarobkową. Powstałe na warsztacie linoryty możesz wykorzystać w celach promocyjno-komunikacyjnych. Będą one z pewnością traktowane z większym szacunkiem przez odbiorców niż ulotki masowo drukowane na maszynie.
Z pewnością część partnerów biznesowych możesz zastąpić innymi formami przedsiębiorczości, bazującymi na spółdzielczym kapitale (spółdzielnie, kooperatywy). Przyjrzyj się też polityce firm partnerskich. Czy wyznają podobne wartości wobec środowiska jak Twoja instytucja? Jeśli nie, nie rezygnuj z tej współpracy od razu – spróbuj renegocjować warunki umowy.
Spółdzielnie i kooperatywy
Podmioty ekonomii społecznej i solidarnej oraz przedsiębiorstwa społeczne to takie formy podmiotów prawnych, które zarządzane są w sposób demokratyczny, ich działalność nie jest nastawiona na zysk oraz kierują się wartościami dobra społecznego i ekonomicznego. Demokratyczny sposób zarządzania polega na włączeniu w proces decyzyjności członków i członkinie spółdzielni. Dzieje się to zatem inaczej niż w zwykłych przedsiębiorstwach gospodarczych, w których decyzję podejmują właściciele(-lki). Gwarantuje to osobom pracującym na rzecz spółdzielni, że mają pełny wpływ na kierunek rozwoju przedsiębiorstwa i decyzje biznesowe.
Działalność nienastawiona na zysk polega na tym, że wypracowany przychód nie jest prywatyzowany, tylko wspiera dalszy rozwój przedsiębiorstwa i/lub jego pracowników i pracowniczki. Nadrzędnym celem spółdzielni jest tworzenie miejsc pracy – przez co przyczyniają się one do aktywizacji zawodowej osób wykluczonych czy marginalizowanych, reintegracji zawodowej i społecznej, poprawy statusu ekonomicznego lokalnej społeczności i lokalnego rozwoju ekonomicznego. Solidarnościowy aspekt takich przedsiębiorstw polega też na wspieraniu siebie nawzajem. W ramach tego tworzą specjalne sieci i fundusze pomocowe.
Z punktu widzenia ekoetyczności tego rodzaju podmioty samą swoją praktyką działania sprzeciwiają się gospodarczym relacjom wyzysku i eksploatacji. Wspieraj ich, korzystając z oferowanych towarów i usług. W ten sposób dbasz bowiem o dobry stan ekonomiczny, społeczny, a także psychologiczny (walka z wykluczeniem i bezrobociem) miejsca, w którym żyjesz i pracujesz. Współpracując z tymi podmiotami, masz też większą możliwość uzgodnienia zasad współpracy – np. poprzez wybór konkretnych produktów, wykorzystanych w zlecanej przez Ciebie produkcji. Najpopularniejszymi podmiotami ekonomii społecznej i solidarnej są spółdzielnie socjalne, pracy czy inwalidów, ale także organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Te podmioty, tak jak inne przedsiębiorstwa, wystawiają faktury za towary i usługi, instytucja kultury może więc się z nimi rozliczyć. Przez ostatnie kilka lat znacząco rozwinęła się polityka rozwoju spółdzielczości. W Internecie możesz znaleźć specjalne wyszukiwarki (np. http://www.bazaps.ekonomiaspoleczna.gov.pl/), z wyborem miast, dzięki którym bez problemu znajdziesz potencjalnych partnerów w zakresie dostawy towarów i usług dla Twojej instytucji.
Współpraca z osobami fizycznymi
Rozważ wspieranie osób ze społeczności lokalnej, poprzez kupowanie usług lub towarów bezpośrednio od konkretnych osób albo grup nieformalnych. Podmioty te często nie mają osobowości prawnej, nie mogą wystawić faktury. Pamiętaj, że z osobami fizycznymi możesz się rozliczyć, zawierając umowę kupna-sprzedaży.
Wynajmowanie przestrzeni
Instytucje kultury udostępniają swoje przestrzenie pod długoterminowy wynajem lub jednorazowe wydarzenia komercyjne. Przeanalizuj dokładnie każdą propozycję, bo ma ona wpływ nie tylko na środowisko przyrodnicze, lecz także na wizerunek publiczny Twojej instytucji. Jeśli promuje ona picie kranówki, ale restauracja, która podnajmuje od niej pomieszczenia, serwuje klientom tylko wodę butelkowaną, to ta niespójność będzie mocno hamowała proces zmiany codziennych nawyków. To samo dotyczy np. plastikowych naczyń jednorazowych, w których serwuje się jedzenie podczas wydarzenia komercyjnego. Brak spójności w działaniach hamuje proces promowania zmiany i może wywołać zarzut niekonsekwencji w tworzeniu ekologicznie odpowiedzialnej organizacji.
Wpisz do umowy najmu odpowiednie zapisy, szczególnie te dotyczące gospodarowania odpadami, nieużywania plastiku, ale też promujące postawy ekologiczne. W ten sposób kształtujesz ekologiczne nawyki i edukujesz odbiorców oraz partnerów. Dobrym przykładem jest tu bistro Wars i Sawa w Nowym, wynajmujące przestrzeń w Nowym Teatrze w Warszawie, pełniące też funkcję pracowniczej stołówki. Serwowane w nim dania są wegańskie i wegetariańskie.
